Oostenrijk is bij de meeste Nederlanders vooral bekend om zijn bergen, wintersport, schnitzels, Tirol en Salzburg. Natuurlijk, het prachtige Alpenlandschap met meren en alpenweides spreekt tot de verbeelding maar het land heeft veel meer te bieden.
Oostenrijk staat (nog) niet bekend als een wijnland maar is dat wel degelijk. En niet zo maar wijnen, nee, kwalitatief gezien behoren de Oostenrijkse tot de beste! De wijnschrijver Hubrecht Duijkers noemde Oostenrijk al eens ‘het meest opwindendste wijnland van Europa’.
De Oostenrijkse wijncultuur gaat terug naar de tijd van de Kelten en Romeinen. De wijnbouw vindt hoofdzakelijk plaats in kleinschalige omvang. Het land kent heel veel kleine wijnboeren die gedreven en kundig wijn van de beste kwaliteit maken waarbij het accent ligt op de puurheid en karakter van de betreffende druif.
De Oostenrijkse wijnregio’s bevinden zich met name is het noordoosten, oosten en zuidoosten van het land, te weten in de deelstaten Niederösterreich, Burgenland en Steiermark.
De laatste decennia is de kwaliteit van de Oostenrijkse wijnen met mega-sprongen vooruitgegaan. Dat is niet in de laatste plaats te danken aan de strenge productie- en kwaliteitseisen (de strengste ter wereld) maar ook aan de zeer goede wijninstituten die men heeft en het grote aantal zeer vakbekwame nieuwe wijnboeren die daar jaarlijks afstuderen. Dat heeft geleid tot de productie van wijnen van druiven die passen bij de wijngaard, bodemsoort en microklimaat. Je kunt zeggen dat er weinig andere plaatsen ter wereld zijn waar de wijnen zo authentiek zijn als hier!
Oostenrijkse wijn is meer dan alleen Grüner Veltliner en Blauer Zweigelt. Er zijn meer regio’s dan alleen de Wachau, Kremstal, Kamptal of het Weinviertel waar goede wijnen geproduceerd worden. Het Burgenland staat bekend om zijn mooie rode wijnen terwijl de Steiermark een schat aan witte wijnen herbergt.
Hoog tijd om naast de bekende Oostenrijkse wijnstreken ook kennis te maken met wijnen uit deze twee laatstgenoemde Bundeslanden. Maar in de wijnwinkels in Nederland – zelfs in de speciaalzaken – kom je ze niet of nauwelijks tegen. Jammer! De wijnen uit het oosten en zuidoosten van Oostenrijk, in het bijzonder die uit Südsteiermark en Burgenland, staan garant voor kwaliteit.
Wij hebben een evenwichtig assortiment voor u samengesteld. Allemaal afkomstig van familiebedrijven waar met een enorm enthousiasme, wijnkennis, respect voor natuur en tradities heel mooie wijnen worden gemaakt. Dat begint in de wijngaarden en krijgt een vervolg in de wijnkelders. Oostenrijk kent de strengste kwaliteitseisen ter wereld en Oostenrijk kent enkele hoogwaardige opleidingsinstituten waar jonge, aankomende wijnexperts worden opgeleid.
Laat u eens verrassen! U zult er versteld van staan wat voor mooie wijnen Oostenrijk te bieden heeft.
Niederösterreich
Niederösterreich is de deelstaat met de meeste afzonderlijke wijngebieden. Naast de grootste wijnregio (het Weinviertel ten noorden van Wenen) vind je ten westen van Wenen de kleine wijnregio’s Kamptal, Kremstal, Wachau, Traisental en Wagram.
‘Die schöne blaue Donau’. Hoewel het gebied is genoemd naar de kleine rivier de Krems is het de machtige rivier de Donau die van grote invloed is op de wijnbouw in deze streek. De Donau stroomt dwars door het wijngebied. Ten noorden van de Donau bevinden zich de wijngaarden langs de Krems en de heuvelrug boven Rohrendorf en Gedersdorf.
Alhoewel het gebied Kremstal niet echt groot is, komen er toch verschillende micro-klimaten en bodemsoorten voor die bepalend zijn voor het karakter van de wijnen. De zuidelijke hellingen kennen een sterke invloed van de Donau. De noordelijke hellingen zijn het koelst doordat ze het verst verwijderd liggen van de Donau en te maken hebben met de vaak ’s nachts opkomende koele wind uit Tsjechië. Het grootste aaneengesloten wijngebied van het Kremstal (Rohrendorf plus Gedersdorf) kent nog enige invloed van de Donau.
Krems is een van de oudste wijnsteden van Oostenrijk. De stad is meer dan 1.000 jaar oud en kent nog een historisch centrum. Samen met de aangrenzende Wachau (Krems heet niet voor niks ‘de poort tot de Wachau’) heeft het de status van cultuurhistorisch monument van de Unesco.
Geologisch is er ook een grote diversiteit in het Kremstal te vinden. De noordelijke bodemsoorten (Urgestein, paragnies, Amfiboliet, leisteen) lenen zich met name voor Riesling. Ten oosten van Krems bestaat de bodem met name uit löss waar de Grüner Veltliner zich prima thuis voelt. De zuidelijke wijngaarden zijn gevarieerder qua bodemsoort en hier vind je leisteen, löss, zogenaamde ‘conglomeraatbodems’ (kalkrijke bodem met afgeronde stenen afkomstig uit de Kalkalpen, hier afgezet door de voorloper van de rivier de Traisen, waarnaar het Traisental genoemd is) en bodems met veel afzettingsmateriaal van de Donau.
Sandgrube 13, proeverij en wijnmuseum, is het adres waar de historie van de Kremstaler wijnbouw aanschouwelijk is gemaakt. Daarnaast herbergt Krems vele cultuu(historische) gebouwen en plaatsen waar de geschiedenis van de plaats inzichtelijk is gemaakt.
Daarnaast kent Krems een prima horeca-aanbod en heeft het met zijn ligging aan de Donau natuurlijk ook de daarbij behorende toeristische faciliteiten. Noemenswaardig op dat gebied is ook Stift Göttweig, prachtig gelegen op een heuvel ten zuiden van Krems. Een groot deel van dit klooster en bijbehorende kerk is te bezichtigen, er zijn mooie wandelroutes omheen en het uitzicht vanaf hier over het gehele gebied van Kremstal is prachtig.
Burgenland
Burgenland is de meest oostelijke deelstaat van Oostenrijk en vormt nagenoeg geheel de Oostenrijkse grens met Hongarije. Alleen in het uiterste noordoosten vormt Slowakije de grens. De hoofdstad is Eisenstadt, met het bekende Schloss Esterházy, dat tevens de grootste stad van deze deelstaat is.
In het noordelijke deel van Burgenland ligt de Neusiedlersee. Dit steppemeer is van groot belang voor de wijnbouw in dit deel van Burgenland want het zorgt voor een mild maar winderig microklimaat waardoor aan de oevers van dit meer op uitgebreide schaal wijnbouw mogelijk is. Het warme water van dit ondiepe meer zorgt tot ver in het najaar voor een milde temperatuur.
Een belangrijke (wijn)plaats aan deze Neusiedlersee is Rust. Deze kleine historische stad is gelegen op de westelijke oever van de Neusiedlersee. Rust geniet, naast haar wijnbouw van vooral rode wijnen, vooral bekendheid door de vele ooievaars die op nagenoeg alle hoge punten in het centrum hun nesten hebben.
Rust heeft haar bekendheid ook te danken aan de Weinakademie Österreich en vooral de “Ruster Ausbruch”. Dit is een bijzondere dessertwijn die ver buiten de grenzen bekend is en alleen in deze plaats verbouwd mag worden, een gebied met een zogenaamde ‘geografische aanduiding’.
Ten noorden en oosten van de Neusiedlersee strekt zich een grote laagvlakte (de Pannonische laagvlakte) uit die reikt tot ver in Slowakije en Hongarije. Door enerzijds de invloed van de Neusiedlersee en anderzijds de veelal oostelijke (zeker zomers warme) luchtstroom is ook hier wijnbouw supergoed mogelijk.
Südsteiermark
Zuid-Stiermarken oftewel “die Südsteiermark” is één van de mooiste wijnregio’s van Oostenrijk
In het uiterste zuidoosten van Oostenrijk, pal tegen de Sloveense grens, treft u een landschap aan dat menigeen niet kent. Geen besneeuwde bergtoppen, geen diepe dalen en ruige watervallen, het beeld dat de meeste Nederlanders van Oostenrijk hebben. Nee, hier ontvouwt zich een prachtig heuvelachtig landschap met groene, nogal eens steile hellingen waarop veel wijngaarden en bossen te vinden zijn.
Het haast mediterrane klimaat met veel zonuren maar ook met relatief koele zomerse nachten is ideaal voor het verbouwen van diverse wijnsoorten.
De toeristische sector spint daar garen bij.De regio heeft veel kleine pensions (veelal gevestigd in zogenaamde “Buschenschanken”), prachtige hotels en een aantal campings. Het eten en drinken is er fantastisch, veelal gebaseerd op regioanel delicatessen zoals de Kurbiskernöl. Er zijn vele bezienswaardigheden, steden en kleine [plaatsen, maar ook een uitstapje naar Slovenië is de moeite waard. Voor wie het toch hogerop wil zoeken is er direct aan de regio grenzend het Koralpgebergte, een uitloper van de Alpen met een hoogste punt van zo’n 2.150 meter.
Een goed glas wijn met geliefden, vrienden en familie. Wie geniet er niet van? Heerlijk genieten bij kaarslicht, tijdens een zwoele zomeravond, een culinaire belevenis of een feestelijke dag. Een glas wijn voegt iets toe aan de beleving van uw fijnste momenten.
Südsteiermark wordt door haar heuvelachtige landschap wel het “Toscane van Oostenrijk’ genoemd. Wel wat groener dan Toscane en de Toscaanse cipres heeft hier plaatsgemaakt voor een slanke populier.
Mede door het mediterrane klimaat, maar vooral ook door de vakkennis van de wijnboeren (de “Winzers”) levert deze relatief kleine regio prachtige wijnen. De Südsteirische wijnen zijn afkomstig uit de streek direct grenzend aan Slovenië, waar de prachtige “Südsteirische Weinstrasse” zich een weg doorheen baant, en de iets noordelijker gelegen heuvelrug Kitzeck/Sausal. Het (deels) oud-vulkanische Südsteiermark levert een breed wijnassortiment zoals volle Sauvignon Blanc en krachtige Chardonnays (die hier Morillon heet).
De andere wijnregio’s
Wine Delight betrekt haar wijnen tot dusverre uit Niederösterreich, Burgenland en Südsteiermark. Maar we zitten niet stil en oriënteren ons ook op de andere wijnregio’s van Oostenrijk. Zo hebben we al enkele wijnboeren in Oststeiermark bezocht, een kleine wijnstreek waar met name de Gewürztraminer sterk in opkomst is.
Bijzonder is ook Weststeiermark met veel aanplant van de druif Blauer Wildbacher. De aanplant van deze druif is geografisch bepaald en beperkt zich tot alleen deze regio. De Blauer Wildbacher is de druif voor de Schilcher, een superdroge rosé met een vrij hoge zuurgraad. De blauer wildbacher wordt daarnaast ook gebruikt voor rode wijnen. In ons assortiment is dat de Cuvée Zweigelt – Wildbacher van Weingut Pichler-Schober.
Link: https://www.wijnkronieken.nl/fris-en-fruitig-schilcher/
Wijnkwalificatie in Oostenrijk: DAC gebieden
Het Kremstal heeft al sinds 2007 een DAC-kwaliteitsaanduiding. Op niveau 1 (‘Gebietswein’) is dit herkenbaar door de naam van de wijn met daarachter bijv. Kremstal DAC, op het 2e niveau Kremstal DAC plus de plaatsnaam (Ort = plaats) van het wijnhuis en op het derde (hoogste) niveau Kremstal DAC met plaatsnaam plus de naam van de ‘Ried’ (een helling c.q. deel van helling, een heel specifieke afgrenzing van het gebied waarvandaan de druiven mogen komen). De aanduiding ‘Kremstal DAC’ mag alleen gevoerd worden voor de wijnen van de druivensoorten Grüner Veltliner en Riesling.
Steiermark heeft sinds wijnjaargang 2018 3 DAC-gebieden te weten ‘Vulkanland Steiermark DAC’ (Südoststeiermark), ‘Südsteiermark DAC’ en ‘Weststeiermark DAC’. Binnen deze 3 DAC’s geldt dezelfde indeling als die in het Kremstal. Dat in deze regio’s meer soorten wijn geproduceerd worden, blijkt wel uit de wijnsoorten waarvoor hier de DAC van toepassing is: Welschriesling, Weissburgunder, Morillon, Grauburgunder, Riesling, Gelber Muskateller, Sauvignon Blanc en Traminer. Voor de Weststeiermark DAC komt daar de Blauer Wildbacher bij.
Het Burgenland kent meerdere DAC-gebieden zoals Neusiedlersee DAC, Leithaberg DAC, Mittelburgenland DAC en Eisenberg DAC. Sinds oktober 2020 is er een nieuwe DAC bijgekomen voor een piepklein gebied maar een eeuwenoude, traditie-rijke zoete wijn: Ruster Ausbruch DAC
Hieronder de complete lijst met Oostenrijkse DAC-gebieden
- Weinviertel DAC (vanaf jaargang 2002, Reserve: vanaf jaargang 2009)
- Mittelburgenland DAC (vanaf jaargang 2005)
- Traisental DAC (vanaf jaargang 2006)
- Kremstal DAC (vanaf jaargang 2007)
- Kamptal DAC (vanaf jaargang 2008)
- Leithaberg DAC (wit: vanaf jaargang 2009, rood: vanaf jaargang 2008)
- Eisenberg DAC (vanaf jaargang 2009, Reserve: vanaf jaargang 2008)
- Neusiedlersee DAC (Klassik: vanaf jaargang 2011, Reserve: vanaf jaargang 2010)
- Wiener Gemischter Satz DAC (vanaf jaargang 2013)
- Rosalia DAC (vanaf jaargang 2017)
- Vulkanland Steiermark DAC (vanaf jaargang 2018)
- Südsteiermark DAC (vanaf jaargang 2018)
- Weststeiermark DAC (vanaf jaargang 2018)
- Carnuntum DAC (vanaf jaargang 2019)
- Wachau DAC (vanaf jaargang 2020)
- Ruster Ausbruch DAC (vanaf jaargang 2020)
Buschenschank= Ultieme Oostenrijkse wijn(cultuur)beleving
Als je de Oostenrijkse wijnen en hun wijntraditie echt wilt leren kennen moet je eens een zogenaamde Buschenschank (met name Südsteiermark) en/of Heuriger bezoeken. Het zijn gelegenheden waar de Oostenrijkse ‘wine- en dine’ cultuur in optima forma tot leven komen. Ze komen alleen voor in de Bundeslanden Niederösterreich, Burgenland, Steiermark en Wenen.
Buschenschank/Heuriger zijn in feite de ‘presentatieplaatsen’ van de wijnboeren waar zij hun eigen wijnen mogen verkopen. Alleen eigenaren van wijn- en fruitgaarden mogen een Buschenschank runnen. Naast het gehele wijnassortiment kun je water en sappen van regionale vruchten (dus geen sappen van zuidvruchten!) krijgen maar ontbreken bijvoorbeeld koffie en thee. Heurigers verkopen vaak nog wel bier, maar in een Buschenschank is dat niet verkrijgbaar. Naast wijnen, water en sappen mogen uitsluitend koude gerechten en huisgemaakte gebakproducten geserveerd worden.
Het fenomeen stamt uit de 18 eeuw toen Keizer Franz Josef II op 17 augustus 1784 middels een ‘Zirkularverordnung’ toestemming gaf voor deze vorm van ‘proeverijen’. Met deze verordening gaf de keizer aan iedereen die eigen levensmiddelen, wijn, sappen en dergelijke verbouwt, toestemming deze producten, hoe, tegen welke prijs, het gehele jaar te verkopen of aan te bieden.
In 1845 werd de verordening vernieuwd en in 1883 werd de verplichting ingesteld om aan te geven wat en in welke hoeveelheid men producten verkocht zodat er toch een vorm van controle mogelijk werd. In de tussenliggende jaren bleek namelijk niet iedereen zich aan de verordening te houden.
Het bijzondere culinaire aanbod in combinatie met veelal internationaal zeer goede wijnen hebben er voor gezorgd dat Buschenschanken en Heurigers tot zeer geliefde uitgaans-bestemmingen zijn gaan horen. Je ziet dan ook vaak dat vanaf de vrijdagmiddag inwoners van grote plaatsen en steden naar de wijngebieden trekken voor een weekendverblijf waarbij na het ontbijt eerst een wandeling gemaakt wordt door de wijngaarden met als ‘beloning’ een bezoek aan een (veelal op de wandelroute liggende) Buschenschank.